Co trzeba wiedzieć o zleceniach?
Jak złożyć zlecenie?
Zlecenia można składać:
- przez internet - przez serwis lub aplikację mobilną PKO supermakler,
- telefonicznie,
- osobiście w naszych Punktach Obsługi Klienta
Składając zlecenie, trzeba określić:
- rodzaj zlecenia - czyli czy chcesz kupić, czy sprzedać,
- nazwę instrumentu finansowego, któryr chcesz kupić lub sprzedać,
- cenę, po której chcesz kupić lub sprzedać instrument finansowy, czyli tzw. limit ceny lub rodzaj zlecenia bez limitu ceny,
- liczbę instrumentów, które chce kupić lub sprzedać,
- termin ważności zlecenia,
- dodatkowe warunki realizacji zlecenia.
Zlecenia złożone w Punktach Obsługi Klienta, telefonicznie lub przez internet, przekazywane są przez biura maklerskte/domy maklerskee do systemu giełdowego, zgodnie z obowiązującymi regulacjami.
Szczegóły przekazywania oraz wykonywania zleceń określiliśmy w Regulaminie świadczenia usług maklerskich przez Biuro Maklerskie PKO Banku Polskiego.
Dzięki pełnej automatyzacji oraz zaawansowanym rozwiązaniom technicznym, proces przekazania zlecenia na Giełdę trwa zazwyczaj bardzo krótko.
Zlecenie złożone na giełdę trafia do tzw. arkusza zleceń. W arkuszu zleceń, wszystkie zlecenia na dany instrument są automatycznie porządkowane i czekają na realizację. Ponieważ arkusz zleceń jest cały czas widoczny dla inwestorów, mogą oni na bieżąco, w miarę napływających zleceń, śledzić sytuację na rynku.
Jak już wspomnieliśmy, o kolejności w jakiej realizowane są zlecenia, decyduje przede wszystkim cena zgłoszona przez inwestora, a następnie czas złożenia zlecenia. Ci, którzy chcą kupić drożej, mają pierwszeństwo przed tymi, którzy chcą kupić taniej, a ci, którzy chcą sprzedać taniej, mają pierwszeństwo przed tymi, którzy chcą sprzedać drożej. W przypadku, gdy dwóch lub więcej inwestorów złożyło zlecenia z tą samą ceną, o kolejności, w jakiej będą realizowane ich zlecenia decyduje czas zgłoszenia tych zleceń do systemu giełdowego.
Wszystkie złożone przez inwestorów zlecenia są anonimowe, co oznacza, że inwestorzy nie wiedzą z kim mogą potencjalnie zawrzeć transakcje.Zlecenia z limitem ceny
W zleceniach typu LIMIT inwestor określa kurs (zwany limitem ceny), po jakim chce kupić lub sprzedać dany instrument finansowy.
Zlecenie LIMIT zawiera limit ceny i może być realizowane wyłącznie po cenie określonej w tym limicie albo po cenie niższej - w przypadku zlecenia kupna, albo po cenie wyższej - w przypadku zlecenia sprzedaży. Innymi słowy inwestor w zleceniu kupna określa kurs maksymalny, a w zleceniu sprzedaży minimalny, po którym jest skłonny zawrzeć transakcję.
Zlecenia LIMIT mogą być składane:
- w systemie notowań ciągłych - w fazie przed otwarciem, w fazie notowań ciągłych, w fazie przed zamknięciem oraz w fazie dogrywki,
- w systemie kursu jednolitego - w fazie przed otwarciem oraz w fazie dogrywki.
Przykład
Jeżeli inwestor złoży zlecenie kupna 200 akcji spółki "ABC" określając limit ceny na poziomie 90 zł, będzie to oznaczać, że chce kupić akcje nie drożej niż po 90 zł.
Jeżeli inwestor złoży zlecenie sprzedaży 100 akcji spółki "XYZ" określając limit ceny na poziomie 110 zł, będzie to oznaczać, że chce sprzedać akcje nie taniej niż po 110 zł.
Składając zlecenia z limitem ceny inwestorzy muszą pamiętać, że dla poszczególnych instrumentów finansowych obowiązują różne sposoby określania limitu ceny:
- w zleceniach na akcje, prawa poboru, prawa do akcji, certyfikaty inwestycyjne, jednostki indeksowe, tytuły uczestnictwa funduszy typu ETF limit ceny określa się w złotych (lub innej walucie, w której określany jest kurs danego waloru),
- w zleceniach na obligacje limit ceny określa się w procentach wartości nominalnej obligacji,
- w zleceniach na kontrakty terminowe limit ceny podaje się w punktach indeksowych (kontrakty indeksowe) albo w złotych lub walucie wskazanej w standardzie danego kontraktu (kontrakty na akcje i waluty),
- w zleceniach na opcje indeksowe limit ceny podaje się w punktach indeksowych.
Zlecenia PCR (Po Cenie Rynkowej)
Zlecenia PCR (po cenie rynkowej) nie zawierają limitu ceny. Mogą być one składane:
- w systemie notowań ciągłych (w fazie przed otwarciem, w fazie notowań ciągłych oraz w fazie przed zamknięciem),
- w systemie kursu jednolitego (w fazie przed otwarciem).
W fazie notowań ciągłych zlecenia PCR są realizowane po najlepszej cenie zlecenia przeciwstawnego oczekującego na realizację w arkuszu zleceń. W przypadku częściowej realizacji zlecenia PCR, niezrealizowana część tego zlecenia staje się zleceniem z limitem ceny równym kursowi po jakim została zawarta ostatnia transakcja.
Zlecenia PCR mają taki sam priorytet realizacji jak zlecenia PKC, i tak samo jak zlecenia PKC - mają najwyższy priorytet realizacji względem ceny.
W przypadku, gdy w arkuszu zleceń istnieją niezrealizowane zlecenia PKC i PCR, o kolejności ich realizacji decyduje priorytet czasu ich przyjęcia do arkusza.
UWAGA!
W fazie notowań ciągłych w chwili przyjęcia zlecenia PCR w arkuszu zleceń musi oczekiwać na realizację co najmniej jedno zlecenie przeciwstawne, w przeciwnym razie zlecenie PCR jest odrzucane.
W przypadku, gdy w chwili przyjęcia zlecenia PCR w arkuszu zleceń jedynym zleceniem przeciwstawnym do tego zlecenia jest zlecenie PKC, zlecenie PCR podlega realizacji po cenie równej kursowi ostatniej transakcji zawartej w tym dniu, a w przypadku jej braku - po kursie odniesienia dla dynamicznych ograniczeń wahań kursów.
Modyfikacja zlecenia PCR na zlecenie PKC w fazie przed otwarciem nie powoduje utraty priorytetu czasu przyjęcia danego zlecenia do arkusza zleceń. Jeżeli w systemie kursu jednolitego lub w systemie notowań ciągłych, w fazie otwarcia lub zamknięcia, zlecenie PCR nie zostanie zrealizowane to ulega po tej fazie konwersji w zlecenie LIMIT, z limitem ceny równym odpowiednio kursowi jednolitemu, kursowi otwarcia lub kursowi zamknięcia, przy czym w przypadku, gdy po fazie otwarcia/fazie zamknięcia następuje równoważenie, konwersja zlecenia PCR w zlecenie LIMIT następuje po zakończeniu tego równoważenia.
Przykład 1
Inwestor składa zlecenie sprzedaży PCR 100 akcji spółki "C". Po stronie kupna w arkuszu oczekuje na realizację zlecenie kupna 200 akcji spółki "C" po cenie 15 zł. W takiej sytuacji złożone zlecenie PCR zostanie zrealizowane w całości po cenie 15 zł. Jeżeli po stronie kupna zlecenie opiewałoby tylko na 50 akcji, a nie na 200, złożone zlecenie sprzedaży PCR zostałoby zrealizowane w części - inwestor sprzedałby 50 sztuk po 15 zł. Pozostała część jego zlecenia (50 akcji) pozostałaby w arkuszu z limitem 15 zł. Jeżeli natomiast po stronie kupna nie byłoby żadnego zlecenia z limitem, złożone zlecenie PCR zostałoby odrzucone przez system giełdowy.
Przykład 2
Inwestor składa zlecenie kupna PCR 50 akcji spółki "B". Po stronie sprzedaży w arkuszu zleceń oczekuje na realizację zlecenie sprzedaży 100 akcji spółki "B" PKC. Kurs ostatniej transakcji na akcjach spółki "B" wynosił 50 zł. W takiej sytuacji inwestor nabędzie 50 akcji spółki "B" po 50 zł (po kursie ostatniej transkacji).
Zlecenia PKC (Po Każdej Cenie)
Zlecenia PKC (po każdej cenie) to zlecenia bez limitu ceny, które mogą być składane:
- w systemie notowań ciągłych (w fazie przed otwarciem, fazie przed zamknięciem oraz w fazie notowań ciągłych),
- w systemie kursu jednolitego (w fazie przed otwarciem).
W fazie notowań ciągłych zlecenia PKC są realizowane po najlepszej możliwej cenie/ najlepszych możliwych cenach zleceń oczekujących na realizację po przeciwnej stronie arkusza zleceń. Niezrealizowana część zlecenia PKC pozostaje w arkuszu zleceń jako zlecenie PKC.
UWAGA!
Zgodnie z zasadami, zlecenie PKC w czasie trwania notowań ciągłych nie musi od razu zrealizować się w całości. Zlecenie to może być zleceniem oczekującym, co oznacza, iż może być ono przyjęte do karnetu nawet wówczas, gdy po przeciwnej stronie arkusza nie ma żadnych ofert.
Ważną zmianą w sposobie realizacji zleceń jest zasada mówiąca, że część zlecenia napływającego na rynek, mogąca się zrealizować wewnątrz widełek (statycznych i /lub dynamicznych), jest zawsze realizowana. Dopiero pozostała część wykraczająca poza widełki może zostać odrzucona bądź przyjęta do arkusza w zależności od konfiguracji systemu.
W przypadku, gdy w chwili przyjęcia zlecenia PKC w arkuszu zleceń jedynym zleceniem przeciwstawnym do tego zlecenia jest zlecenie PKC, zlecenie PKC podlega realizacji po cenie równej kursowi ostatniej transakcji zawartej w tym dniu, a w przypadku jej braku - po kursie odniesienia dla dynamicznych ograniczeń wahań kursów.
Zlecenia PKC mają taki sam priorytet realizacji jak zlecenia PCR, i tak samo jak zlecenia PCR - mają najwyższy priorytet realizacji względem ceny. W przypadku, gdy w arkuszu zleceń istnieją niezrealizowane zlecenia PKC i PCR, o kolejności ich realizacji decyduje priorytet czasu ich przyjęcia do arkusza.
Modyfikacja zlecenia PKC na zlecenie PCR w fazie przed otwarciem nie powoduje utraty priorytetu czasu przyjęcia danego zlecenia do arkusza zleceń.
Przykład 1
W trakcie notowań ciągłych inwestor składa zlecenie kupna PKC 100 akcji spółki "A". W arkuszu po stronie sprzedaży oczekuje na realizację zlecenie sprzedaży 150 akcji spółki "A" po cenie 60 zł. W takiej sytuacji, złożone zlecenie PKC zostanie zrealizowane w całości - inwestor nabędzie 100 akcji po cenie 60 zł za sztukę.
Przykład 2
W trakcie notowań ciągłych inwestor składa zlecenie sprzedaży PKC 150 akcji spółki "B". W arkuszu po stronie kupna oczekuje na realizację jedynie zlecenie kupna 100 akcji spółki "B" po cenie 50 zł. W takiej sytuacji, złożone zlecenie PKC zostanie zrealizowane w części - inwestor sprzeda 100 akcji po cenie 50 zł . Pozostała - niezrealizowana część zlecenia pozostanie w arkuszu zleceń jako zlecenie sprzedaży 50 akcji PKC.
Zlecenia PEG
Zlecenia PEG są to zlecenia z limitem ceny, który automatycznie przyjmuje wartość równą limitowi ceny najlepszego zlecenia po tej samej stronie arkusza zleceń. Zlecenie PEG traci swój priorytet czasu przyjęcia za każdym razem, gdy jego podstawowy (zmienny) limit ceny jest aktualizowany.
WAŻNE!
Zlecenia PEG mogą być składane tylko w fazie notowań ciągłych. Zlecenia PEG nie są przyjmowane, a przyjęte tracą ważność:
- w przypadku zawieszenia obrotu,
- w fazie przed otwarciem/przed zamknięciem,
- w fazie notowań ciągłych - jeżeli po tej samej stronie arkusza zleceń brak jest zleceń z limitem ceny,
- w trakcie dogrywki,
- w okresie równoważenia.
Zlecenie PEG może zawierać dodatkowy stały limit ceny:
- maksymalny - dla zleceń kupna,
- minimalny - dla zleceń sprzedaży,
po przekroczeniu którego podstawowy (zmienny) limit ceny w zleceniu PEG przestaje być automatycznie aktualizowany. Dodatkowy limit ceny ogranicza automatyczną aktualizację podstawowego (zmiennego) limitu ceny zlecenia, do chwili kiedy limit ceny w najlepszym zleceniu kupna jest wyższy od dodatkowego limitu w zleceniu PEG, a w przypadku zlecenia sprzedaży - niższy od dodatkowego limitu.
Automatyczna aktualizacja podstawowego (zmiennego) limitu ceny w zleceniu PEG jest wznawiana, jeżeli:
- limit ceny w najlepszym zleceniu kupna w arkuszu zleceń spadnie poniżej maksymalnego dodatkowego limitu ceny w zleceniu PEG - w przypadku gdy zlecenie PEG jest zleceniem kupna,
- limit ceny w najlepszym zleceniu sprzedaży wzrośnie powyżej minimalnego dodatkowego limitu ceny w zleceniu PEG - w przypadku gdy zlecenie PEG jest zleceniem sprzedaży.
Przykład 1
Arkusz zleceń prezentuje się następująco:
Liczba K Kupno Sprzedaż Liczba S 150 49 51 200
Inwestor składa zlecenie kupna PEG 100 akcji spółki "A". Arkusz zleceń prezentuje się następująco:
Liczba K Kupno Sprzedaż Liczba S 150 49 51 200 100 PEG
Na rynek napływa zlecenie kupna 200 akcji spółki "A" z limitem 50 zł. Arkusz zleceń prezentuje się następująco:
Liczba K Kupno Sprzedaż Liczba S 200 50 51 200 100 PEG 150 49
Zlecenie inwestora automatycznie przesunęło się w kolejce zleceń za najlepszą ofertę po tej samej stronie. W arkuszu jest usytuowane za zleceniem z limitem 50 zł i tym samym przed zleceniem z limitem 49 zł.
Na rynek napływa zlecenie sprzedaży 300 akcji po 50 zł. Zlecenie zostanie zrealizowane ze zleceniem kupna 200 akcji po 50 zł oraz ze zleceniem kupna 100 akcji PEG. Inwestor z przykładu nabędzie 100 akcji po 50 zł. Przy tego typu zleceniu istnieje ryzyko nabycia akcji po wyższej cenie niż założył inwestor przed złożeniem zlecenia. Aby uchronić się przed tym ryzykiem inwestor może zdefiniować dodatkowy limit PEG.
Przykład 2
Arkusz zleceń prezentuje się następująco:
Liczba K Kupno Sprzedaż Liczba S 150 48 51 200
Inwestor składa zlecenie kupna PEG z dodatkowym limitem PEG równym 49 zł na 100 akcji spółki "A". Arkusz zleceń prezentuje się następująco:
Liczba K Kupno Sprzedaż Liczba S 150 48 51 200 100 PEG
Na rynek napływa zlecenie kupna 200 akcji spółki "A" z limitem 50 zł. arkusz zleceń prezentuje się następująco:
Liczba K Kupno Sprzedaż Liczba S 200 50 51 200 100 49 150 48
Zlecenie inwestora automatycznie przesunęło się w kolejce zleceń za najlepszą ofertą po tej samej stronie, jednak zatrzymało się na poziomie 49 zł - poziom dodatkowego limitu PEG. W arkuszu jest usytuowane za zleceniem z limitem 50 zł i tym samym przed zleceniem z limitem 48 zł. Chroni to inwestora przed zakupem z wyższą ceną niż poziom dodatkowego limitu PEG.
Na rynek napływa zlecenie sprzedaży 300 akcji po 50 zł. Zlecenie zostanie zrealizowane ze zleceniem kupna 200 akcji po 50 zł oraz będzie oczekiwało na dalszą realizację. Zlecenie inwestora w tym przykładzie nie zostało zrealizowane.
Zlecenia STOP
Zlecenia STOP to zlecenia z limitem aktywacji. Inwestorzy wykorzystują je w strategiach opierających się na założeniu, że kurs danego instrumentu finansowego będzie podążał w oczekiwanym przez nich kierunku po przekroczeniu ustalonego poziomu.
Wyróżniamy dwa rodzaje zleceń typu STOP:
- STOP Limit
- STOP Loss
Zlecenie STOP Limit to zlecenie z limitem aktywacji, które zawiera również limit ceny, po której zlecenie ma podlegać realizacji. W przypadku aktywowania zlecenia STOP Limit zlecenie to dodawane jest do arkusza zleceń jako zlecenie z limitem (zlecenie LIMIT).
Zlecenie STOP Loss to zlecenie z limitem aktywacji, które zawiera polecenie realizacji bez określonego limitu ceny realizacji (inwestor w formatce do zleceń wybiera opcję PKC). W przypadku aktywowania zlecenia STOP Loss zlecenie to dodawane jest do arkusza zleceń jako zlecenie PKC (po każdej cenie).
WAŻNE!
Inwestorzy składając zlecenia STOP muszą przestrzegać ustalonych przez Giełdę zasad obrotu.
W przypadku zleceń kupna musi być spełniony warunek: limit aktywacji > kurs ostatniej transakcji, dodatkowo w przypadku zleceń Stop limit: limit ceny >= limit aktywacji
W przypadku zleceń sprzedaży musi być spełniony warunek: limit aktywacji < kurs ostatniej transakcji, dodatkowo w przypadku zleceń Stop limit: limit ceny <= limit aktywacji
Zlecenie STOP podlega aktywacji (ujawnieniu w arkuszu zleceń) jeżeli kurs ostatniej transakcji jest wyższy lub równy (w przypadku zleceń kupna) albo niższy lub równy (w przypadku zleceń sprzedaży) od limitu aktywacji, przy czym zlecenie STOP spełniające warunki aktywacji jest ujawniane w arkuszu zleceń natychmiast po realizacji zleceń bez limitu aktywacji, ale jeżeli po określeniu kursu jednolitego lub kursu zamknięcia spełniającego warunki aktywacji zlecenia, następuje faza dogrywki, zlecenie STOP spełniające warunki aktywacji podlega ujawnieniu w arkuszu zleceń po zakończeniu tej fazy.
Zlecenia STOP mogą być składane na giełdę we wszystkich fazach w systemie notowań ciągłych oraz w systemie kursu jednolitego, za wyjątkiem fazy dogrywki.
UWAGA!
W fazie przed otwarciem zlecenia STOP nie są ujawniane w arkuszu zleceń.
Zlecenia STOP nie biorą udziału w określaniu teoretycznego kursu otwarcia (TKO), ani teoretycznego wolumenu otwarcia (TWO).
Przykład 1
Załóżmy, że kurs bieżący (kurs ostatniej transakcji) spółki XYZ wynosi 37,50 zł. Inwestor opierając się na analizie technicznej przewiduje, że jeśli kurs osiągnie poziom 38,20 zł, istnieje duża szansa, że kurs spółki będzie dalej zwyżkował. Jeśli natomiast kurs nie dotrze do tego poziomu, będzie to oznaczać brak przesłanek do zakupu akcji tej spółki.
Opierając się na takiej strategii inwestor składa zlecenie kupna akcji spółki XYZ, w którym określa limit aktywacji na poziomie 38,20 zł oraz wybiera opcję PKC, czyli składa zlecenie STOP Loss. Jeśli kurs bieżący spółki XYZ osiągnie poziom 38,20 zł zlecenie uaktywni się i inwestor będzie kupował akcje po każdej cenie, czyli po najlepszych cenach znajdujących się w tym momencie po przeciwnej stronie karnetu.
Jeżeli strategia inwestora dodatkowo zakładałaby chęć kupna akcji nie drożej niż po 38,60 zł, to zamiast zlecenia STOP Loss złożyłby zlecenie STOP Limit określając limit ceny na poziomie 38,60 zł (zamiast PKC) oraz limit aktywacji na poziomie 38,20 zł.Przykład 2
Załóżmy, że kurs bieżący (kurs ostatniej transakcji) spółki ABC wynosi 62 zł. Inwestor chciałby zabezpieczyć się przed ewentualnym znacznym spadkiem kursu. Analizując wykres dostrzega takie ryzyko w przpadku, gdy kurs spółki dotrze do poziomu 60 zł. Jeśli jednak kurs nie dotarłby do tego poziomu, będzie to oznaczać brak przesłanek do sprzedaży akcji tej spółki.
Opierając się na takiej strategii inwestor składa zlecenie sprzedaży akcji spółki ABC, w którym określa limit aktywacji na poziomie 60 zł oraz wybiera opcję PKC, czyli składa zlecenie STOP Loss. Jeśli kurs bieżący spółki ABC osiągnie poziom 60 zł zlecenie uaktywni się i inwestor będzie sprzedawał akcje po każdej cenie, czyli po najlepszych cenach znajdujących się w tym momencie po przeciwnej stronie karnetu.
Jeżeli strategia inwestora dodatkowo zakładałaby skłonność do sprzedaży akcji nie taniej niż po 59 zł, to zamiast zlecenia STOP Loss złożyłby zlecenie STOP Limit określając limit ceny na poziomie 59 zł (zamiast PKC) oraz limit aktywacji na poziomie 60 zł. Inwestor musi być jednak świadomy tego, że może nie udać mu się sprzedać wszystkich akcji, jeśli ustalony przez niego limit ceny będzie zbliżony do limitu aktywacji, ponieważ istnieje ryzyko, że mimo aktywacji zlecenia "rynek ucieknie" zanim inwestor zdąży sprzedać wszystkie swoje akcje.Dodatkowe warunki realizacji zleceń (WUJ, MWW)
Inwestorzy, składając zlecenia, mogą określać następujące dodatkowe warunki jego realizacji:
- MWW (warunek minimalnej wielkości wykonania, "Ilość min."),
- WUJ (warunek wielkości ujawnianej, "ilość ujawniona").
Zlecenia z warunkiem minimalnej wielkości wykonania (MWW) mogą być składane na giełdę w fazie dogrywki oraz w fazie notowań ciągłych, z wyłączeniem okresów równoważeń rynku. Zlecenie to może zostać zrealizowane w całości lub częściowo co najmniej w wielkości określonej w warunku.
Jeżeli po przyjęciu do arkusza zlecenie zrealizuje się częściowo, to jego niezrealizowana część pozostanie w arkuszu zleceń jako zlecenie maklerskie bez warunku minimalnej wielkości wykonania.
WAŻNE!
Jeżeli po przeciwnej stronie arkusza nie będzie zleceń, które pozwolą na natychmiastową realizację zlecenia z warunkiem MWW co najmniej w wielkości określonej w tym warunku, to takie zlecenie automatycznie straci ważność.
Przykład 1
Inwestor składa zlecenie kupna 300 akcji spółki "Y" z limitem ceny 24 zł i warunkiem minimalnej wielkości wykonania 100. W chwili złożenia przez niego zlecenia po przeciwnej stronie arkusza oczekują zlecenia: 50 szt. z limitem ceny 23,80 zł, 150 szt. z limitem ceny 24 zł oraz 400 szt. z limitem 24,10 zł.
Układ arkusza zleceń przed złożeniem zlecenia kupna:
Liczba K Kupno Sprzedaż Liczba S 23,80 50 24 150 24,10 400
Taki układ zleceń w arkuszu skutkuje zawarciem dwóch transakcji: 50 szt. po cenie 23,80 zł, 150 szt. po cenie 24 zł. Pozostała część zlecenia kupna (100 szt.) stanie się zleceniem oczekującym bez warunku MWW, z limitem ceny 24 zł.
Układ arkusza zleceń po zawarciu transakcji:
Liczba K Kupno Sprzedaż Liczba S 100 24 24,10 400 Zlecenia z warunkiem wielkości ujawnianej (WUJ) mogą być składane na giełdę we wszystkich fazach w systemie notowań ciągłych oraz w systemie kursu jednolitego. Warunek ten wykorzystywany jest przez inwestorów składających duże zlecenia, którzy nie chcą, aby całkowita wielkość ich oferty była widoczna w karnecie, gdyż może to wpłynąć na zachowanie innych uczestników rynku.
WAŻNE!
Wielkość ujawniana zlecenia nie może być mniejsza niż 10 jednostek transakcyjnych, a wartość zlecenia z warunkiem WUJ w chwili złożenia zlecenia na giełdę nie może być mniejsza niż:
1) 50.000 zł – dla instrumentów finansowych notowanych w złotych,
2) 10.000 EUR – dla instrumentów finansowych notowanych w euro.Przy publikowaniu TWO (teoretycznego wolumenu otwarcia) nie jest brana pod uwagę nieujawniona część wolumenu zlecenia z warunkiem WUJ, jednak przy obliczaniu TKO (teoretycznego kursu otwarcia) i TWO brany jest pod uwagę całkowity wolumen tego zlecenia.
Przykład 2
Inwestor "A" składa zlecenie kupna 1000 akcji spółki "X" po 50 zł i określa jego wielkość ujawnianą na 10 akcji. Oznacza to, że dla innych inwestorów będzie widoczna tylko część zlecenia opiewająca na 10 akcji. Pozostałe części, po 10, będą się pojawiać sukcesywnie po realizacji poprzednich części (w nawiasie podano całkowity wolumen sprzedaży inwestora).
Liczba K Kupno Sprzedaż Liczba S 10 (1000) 50
Na rynek napływa zlecenie kupna 20 akcji po 50 zł inwestora "B". Arkusz będzie prezentował się następująco:
Liczba K Kupno Sprzedaż Liczba S 10 (1000) 50 20 50
Następnie na rynek napłynęło zlecenie sprzedaży 40 akcji po 50 zł, w skutek czego dojdzie do następujących transakcji:
Wolumen Cena Zlecenie 10 50 Zlecenie inwestora A 20 50 Zlecenie inwestora B 10 50 Zlecenie inwestora C
Po zrealizowaniu zlecenia sprzedaży arkusz będzie prezentował się następująco:
Liczba K Kupno Sprzedaż Liczba S 10 (980) 50 Typy ważności zleceń
W systemie giełdowym (UTP) wyróżniamy następujące terminy ważności i oznaczenia ważności zleceń maklerskich:
- D (Ważne na dzień bieżący),
- WDD (Ważne do oznaczonego dnia),
- WDA (Ważne na czas nieoznaczony),
- WDC (Ważne do określonego czasu),
- WNF (Ważne na fixing),
- WNZ (Ważne na zamknięcie),
- WIA (Wykonaj i Anuluj),
- WLA (Wykonaj lub Anuluj).
Zlecenie z oznaczeniem "Ważne na dzień bieżący" (D) jest ważne nie dłużej niż do końca sesji giełdowej w dniu, w którym zostało przyjęte przez GPW.
Zlecenie z oznaczeniem "Ważne do oznaczonego dnia" (WDD) jest ważne nie dłużej niż do końca dnia oznaczonego jako data ważności zlecenia, jednak nie dłużej niż 365 dni.
Zlecenia z oznaczeniem "Ważne na czas nieoznaczony" (WDA) - jest ważne do momentu anulowania zlecenia lub całkowitej realizacji zlecenia, jednakże nie dłużej niż 365 dni od dnia złozenia na giełdę.
Zlecenia z oznaczeniem "Ważne do określonego czasu" (WDC) - zlecenie z oznaczeniem WDC jest ważne nie dłużej niż do godziny określonej w tym zleceniu, w dniu jego złożenia na giełdę, jednak nie dłużej niż do końca sesji giełdowej w dniu, w którym zostało złożone na giełdę. Czas ważności zlecenia jest podawany z dokładnością do jednej sekundy.
Zlecenia z oznaczeniem "Ważne na fixing" (WNF) jest ważne do zakończenia odpowiednio najbliższej fazy otwarcia, fazy zamknięcia albo okresu równoważenia w dniu złożenia zlecenia na giełdę. Zlecenie WNF może być złożone na giełdę w każdej fazie sesji, jednak do arkusza zleceń jest dodawane w chwili rozpoczęcia odpowiednio najbliższej fazy otwarcia, zamknięcia albo okresu równoważenia. Zlecenie to po ujawnieniu w arkuszu zleceń otrzymuje priorytet czasu przyjęcia według czasu przyjęcia na giełdę.
Zlecenie z oznaczeniem "Ważne na zamknięcie" (WNZ) jest ważne do zakończenia fazy zamknięcia w dniu, w którym zostało złożone na giełdę. Zlecenie WNZ może być złożone na giełdę w każdej fazie sesji, jednak do arkusza zleceń jest dodawane w chwili rozpoczęcia najbliższej fazy zamknięcia. Zlecenie to po ujawnieniu w arkuszu zleceń otrzymuje priorytet czasu przyjęcia według czasu przyjęcia na giełdę.
Zlecenie z oznaczeniem "Wykonaj i Anuluj" (WIA) jest ważne do momentu zawarcia na jego podstawie pierwszej transakcji (lub pierwszych transakcji, jeżeli zlecenie realizowane jest jednocześnie w wielu transakcjach), przy czym niezrealizowana część zlecenia traci ważność. Jeżeli po przyjęciu zlecenia WIA w arkuszu zleceń brak jest zleceń przeciwstawnych z limitem ceny umożliwiającym zawarcie transakcji po kursie zgodnym z ograniczeniami wahań kursów, zlecenie z oznaczeniem WIA traci ważność.
Zlecenie z oznaczeniem "Wykonaj lub Anuluj" (WLA) jest ważne do momentu zawarcia na jego podstawie transakcji (jednej lub więcej, jeżeli zlecenie realizowane jest jednocześnie w wielu transakcjach), przy czym zlecenie to musi być zrealizowane w całości albo nie jest realizowane w ogóle. Jeżeli po przyjęciu zlecenia z oznaczeniem WLA w arkuszu zleceń brak jest zleceń przeciwstawnych z limitem ceny umożliwiającym zawarcie transakcji po kursie zgodnym z ograniczeniami wahań kursów, zlecenie z oznaczeniem WLA traci ważność.
Wszystkie zlecenia nie zrealizowane do ostatniego dnia sesyjnego danego roku tracą swoją ważność.
Ograniczenie wielkości zlecenia
W trosce o bezpieczeństwo obrotu giełdowego, giełda wprowadziła ograniczenia maksymalnego wolumenu zlecenia dla instrumentów pochodnych. Ograniczenia przedstawia poniższa tabela.
Instrument Maksymalny wolumen zlecenia kontrakty terminowe na indeksy, obligacje, akcje 500 szt. kontrakty terminowe na waluty 5000 szt. opcje na indeksy 500 szt. Rozliczenia transakcji
Rozliczanie transakcji giełdowych jest prowadzone w Polsce przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych.
Zawarcie transakcji na giełdzie jest pierwszym etapem rozpoczynającym tzw. łańcuch transakcyjny. Obejmuje on cały cykl przetwarzania transakcji – od zawarcia, przez rozliczenie, aż do rozrachunku, który kończy realizację transakcji poprzez przekazanie sprzedającemu środków pieniężnych, a kupującemu nabytych instrumentów finansowych.
Większość instrumentów notowanych na GPW rozliczana jest w dwudniowym cyklu rozliczeniowym. Należą do nich:
- Akcje
- Prawa do akcji
- Obligacje
- Certyfikaty inwestycyjne
- ETF-y
- Kwity depozytowe
- Prawa Poboru
Rozliczenie transakcji jest dokonywane tylko w dni powszednie od poniedziałku do piątku za wyjątkiem tych dni, które zostały ustalone w KDPW jako dni nierozliczeniowe.
Schemat cyklu rozliczenia transakcji.
Wyjątek stanowią instrumenty pochodne, których rozliczenie jest dokonywane w dniu zawarcia transakcji. Są to:
- Kontrakty terminowe
- Opcje
- Jednostki indeksowe
Najczęściej zadawane Pytania.
Kiedy staję się pełnoprawnym właścicielem akcji a kiedy przestaję nim być?
Formalnym właścicielem akcji staniemy się dopiero drugiego dnia rozliczeniowego po dniu dokonania transakcji. Dopiero wtedy nabywamy prawa własności i od tego momentu przysługują nam wszystkie pożytki wynikające z posiadania akcji.
W przypadku transakcji sprzedaży obowiązuje identyczna zasada – właścicielem przestaje się być w drugim dniu po dniu zawarcia transakcji sprzedaży, stąd przez ten okres inwestor może stać się nabywcą praw do dywidendy lub praw poboru.Kiedy muszę zakupić akcje aby otrzymać dywidendę lub prawo poboru?
W dniu ustalenia prawa poboru lub dywidendy nie tylko muszę posiadać akcje ale również prawa własności. Oznacza to, że akcje trzeba zakupić co najmniej dwa dni rozliczeniowe wcześniej aby w dniu ustalenia być w pełni właścicielem tych instrumentów finansowych.Kiedy otrzymam gotówkę po transakcji sprzedaży akcji?
Po transakcji sprzedaży akcji na rachunku inwestycyjnym pojawiają się środki finansowe w pozycji „Należności wolne” oraz „Środki dostępne do zleceń” natomiast pozycja „Gotówka” jest pusta. Po rozliczeniu operacji sprzedaży, drugiego dnia po transakcji, środki finansowe znikną z pozycji „Należności wolne” a pojawią się w pozycji „Gotówka”. Dopiero wtedy będzie możliwe wypłacenie środków ze sprzedaży.Sprzedałem akcje na giełdzie i za uzyskane środki nie mogę się zapisać na akcje w ofercie pierwotnej?
Jest to zazwyczaj sprawa braku środków finansowych w postaci gotówki. Zapis na rynku pierwotnym zazwyczaj musi być opłacony gotówką a uzyskane ze sprzedaży innych akcji należności nie mogą stanowić pokrycia takiego zlecenia. Jeśli termin zapisów na rynku pierwotnym jest odpowiednio długi należy poczekać na rozliczenie transakcji sprzedaży i dopiero wtedy dokonać zapisu w ofercie perwotnej.Sprzedałem akcje i za uzyskane środki nie mogę otworzyć pozycji na kontraktach terminowych?
Analogiczna sytuacja jak w przypadku zapisów na rynku pierwotnym. Na rynku derywatów można otwierać pozycję tylko za gotówkę. Należności uzyskane ze sprzedaży nie mogą stanowić depozytu.
